Çocuklukta Harçlık Nasıl / Ne Zaman Verilmeli?

Çocuklarınıza erken yaşlar itibari ile harçlık vermeye karar vermeniz birçok yaşantısal değeri olan kazanıma temel oluşturacaktır. Harçlık alan çocuklar paranın değerini ve para ile ilgili birçok kritik kavramı zorlama olmadan ve sıkılmadan, günlük hayatın içerisinde öğrenebilmektedirler.

Anne babalar, kendi yaşam görüşleri çerçevesinde çocuklarının da kendileri ki ile örtüşen olumlu değer yargılarına sahip olmalarını, doğru tutum ve davranışlar sergilemelerini temenni ederler. Bir çok anne baba için öncelikli değerler arasında; emeğe saygı, çalışmanın değerini bilme, paylaşma bilinci, sorumluluk hissi ve elbette bireyin kendisini koruyabilmesi sayılabilir. ‘Bu ve benzeri değerler çocuklara nasıl kazandırılır?’ ya da ‘Harçlık ile bu değerlerin ilgisi nedir?’ gibi akıllara gelebilecek soruların yanıtlarına geçmeden evvel, eğitimin bir bütün olduğunun, en etkili eğitimcilerin ise anne babalar olduğunun altını çizmek ve kazandırmak istediğiniz değer veya davranışlara öncelikli olarak sizin sahip olmanız gerektiğini önemle belirtmek isterim.

Eğitim-öğretim yaşam boyu devam etmekte olan değerli bir süreçtir. Erken ve bireysel rol oynanan deneyimler ise her alan için en cömert olanlarıdır. Dolayısı ile her yeni kazanım için çocuklarınızı sürece dahil etmenin, öğrenmenin gerçekleşmesi adına en kestirme yol olduğu unutulmamalıdır.

Çocuğuma kaç yaşında harçlık vermeye başlamalıyım?

Aidiyet duygusu ve bilinci 2-2.5 yaş itibari ile çocuklarda gelişmeye başlıyor. ‘Benim odam’, ‘benim oyuncağım’, ‘annemin çantası’, vb sahiplik bildiren söylemlerde bulunmaya başlayan çocuk elbette başlarda her şeyi kendisine ait zannetmekte fakat ilerleyen zaman ve doğru ebeveyn tutumu ile toplum genelince kabul gören ‘aidiyet’ kavramının bilincine varmaya başlamaktadır. Eş zamanlı olarak dil gelişimi de devam eden ve yaşla birlikte artan sözcük dağarcığı ve cümle içerisinde kullanılan sözcük sayısı, yetişkinler ile kurulacak diyalogun içeriğinin zenginleşmesine, anlatılanların çocuk tarafından daha kolay anlamlandırılmasına yardımcı olmaktadır. Bu sebepledir ki, 3-3.5 yaş itibari ile simgesel olarak harçlık vermeye başlanabilir. Bu yaşlarda kreşe giden çocuğun orada paraya ihtiyacı olamayacak ve hatta okula para götürmesi uygun olmayacaktır. Dolayısı ile harçlık vermeye başlamadan önce yaptığınız sohbette, anne babanın parayı ne zaman ne için vereceği ve çocuğun bu parayı nerede saklaması gerektiği gibi konulara mutlaka değinilmelidir.

Harçlık vermeye başlamadan çocuğumuzla ne konuşmalı, nelere dikkat etmeliyiz?

Bu sorunun yanıtı yaşa göre değişim göstermektedir. Ancak burada küçük yaşları (3- 5, 6-10) baz alarak devam edecek olursak şu şekilde sıralanabilir;

• Harçlığın ne olduğu, ne zamanlar, kim tarafından verileceği, paralarını çocukların ne için kullanabilecekleri, nerede saklamaları gerektiği, yanlarında taşıyıp taşıyamayacakları gibi bilgiler çocuklar ile paylaşılmalıdır.

• Küçük çocuklar için; eğer bozuk/madeni para veriyorsanız sizin kontrolünüzde saklanacak yerin belirlenmesine dikkat etmelisiniz.

• Biriktirilen harçlıkların okulöncesi dönemde okula götürülmemesi ve ilkokulda da okul kurallarına uygun gün ve miktarda okula götürülebileceği ayrıntısının üzerinde itina ile durmalısınız.

• Harçlık veriliyor oluşunu asla bir ödül gibi sunmayın. Çocuklar bir hata yaptıklarında da bir ceza olarak kullanmayın. Tıpkı yemek, su, vb gibi yaşamsal bir ihtiyaç muamelesi yapın paraya. Böylece çocuklarda para ile ilgili daha gerçekçi ve normal bakış açıları geliştirebilirler.

• Harçlık için çocukların herhangi bir görevi yerine getirmelerini beklemeyin. Ancak onlara şu gibi bir açıklamada bulunmayı da unutmayın; ‘ Biz yetişkinler para kazanmak için çalışmak zorundayız. Siz çocuklarda ileride para kazanmak için şimdi okula gitmek zorundasınız. Sen çalışman gereken yaşa gelene kadar biz annen ve baban sana, kendi doğru bulduğumuz miktarda parasal destek sağlayacağız, çünkü bu bizim sorumluluğumuz’.

Ne kadar harçlık vermeliyiz?

Harçlık miktarının ailenin ekonomik seviyesi temel alınarak belirlenmesindense, çocuğun içinde bulunduğu yaş dönemi ve ihtiyaçlarına göre belirlenmesi taraftarıyım. Okulöncesi dönemde harçlığın sembolik olarak verilmesi yeterli olacaktır ( burada amaç sadece çocuğa ona ait bir para verilmesi ve ona bu paraları saklama ve biriktirme görevinin yüklenmesidir). İlkokulda ise sayılar ile arası daha iyi olmaya başlayan ve okul kantininden bir şeyler alma hakkı doğan, ayrıca alışverişin bilincine varmaya başlayan ( istediği oyuncağı mağazalarda fark etme, artan talepler, pahalı-ucuz kavramları, vb)çocuklar için harçlık miktarı, kantinden almasına müsaade edilen ürünlerin fiyatları baz alınarak ve harcamaları haricinde biriktirme şansıda kalacak şekilde hesaplanmalıdır.

Ne sıklıkla harçlık vermeliyiz?

Harçlık verme sıklığı-aralığı yaş ile orantılı ilerlemeli. Çünkü yaş ile birlikte zaman mevhumu netleşmekte ve dürtü kontrolü artmaktadır. Örneğin

• 3-6 yaş arası çocuklar için günlük,

• 7-9 yaş arası çocuklar için ise haftalık harçlık düzeni oluşturulabilir.

Elbette tüm bu gidişat siz ve çocuğunuz arasındaki konuşma, ailevi düzen vb birçok sebep dolayısı ile kendinize göre düzenlenebilir.

Anne babalara son bir öneri olarak;

Yoğun iş hayatının stresi, yorgunluk ve çocukların yaşamlarını sürdürmeleri için aslında paraya daha ihtiyaçları olmamaları sebebi ile, harçlık verilişi anne ve babaların zihinlerinde öncelik sırasını kaybedebiliyor. Bu oldukça olağan bir durum. Ancak kazandırmak istediğimiz finansal bilinç ve doğru davranışlar göz önüne alındığında unutulmaması ve düzenin bozulmaması da önemlidir. Harçlık ile ilgili ilk konuşmayı yaparken çocuklara takip görevini de verin. Yaşa göre uygun olan basit bir takvim yapın ve çocuğunuzun odasına/

mutfakta buz dolabına asın. Harçlık alması gereken günleri belli renge boyayın (ya da başka bir şekilde hazırlayın-sizin yaratıcılığınıza kalmış-) ve bir sonra alacağı güne kadar her boş geçen gün diğer kutucukların içini işaretlemesini söyleyin (küçükler için sizin uzun uzun beraber bu işi yapmanız önemli). Büyük gün geldiğinde sizden gelip harçlığını isteyebileceğini belirtin.

Elbette aynı zamanda/hatta çoğunlukla sizin hatırlıyor oluşunuz ve küçük hatırlatmalar yapıyor oluşunuz bu acemi ajanda kullanıcıları için daha hakkaniyetli olacaktır.